II Xosrov

II Xosrov
خسرو پرویز
II Xosrovun adına kəsilmiş qızıl sikkə
Sasanilər imperiyasının şahənşahı
590 (I hakimiyyət) – 591/25 fevral, 628 (II hakimiyyət) (ləqəbi: Pərviz (Parvēz))
Əvvəlki	IV Hörmüz (sələf) Bəhram Çubin (qəsbkar) Vistəhm (rəqib hökmdar)
Sonrakı	II Qubad
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	təxm. 570
Doğum yeri	Ktesifon, Sasanilər imperiyası
Vəfat tarixi	28 fevral 628
Vəfat yeri	Ktesifon, Sasanilər imperiyası
Vəfat səbəbi	öldürülüb.
Dəfn yeri	Ktesifon
Milliyyəti	fars
Fəaliyyəti	qubernator, monarx, hərbi lider[d]
Atası	IV Hörmüz
Anası	Vistəhmin bacısı
Həyat yoldaşları	Şirin, Məryəm Şəkər
Uşaqları	Mərdanşah, II Qubad, Azərmidoxt, Boranduxt, Cavanşir, V Xosrov Fərruxzad, Şəhriyar və başqaları.
Dini	atəşpərəst
Hərbi xidmət
Mənsubiyyəti	Sasanilər dövləti
Döyüşlər	Bizans - Sasani müharibələri (6-7 əsrlər)[d], Üçüncü fars-türk müharibəsi
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

II Xosrov (klassik mənbələrdə ona aid edilən “Aparvez” ləqəbi sonrakı dövrlərdə dəyişikliyə uğrayaraq “Pərviz” şəklində işlədilməyə başlamışdır.), “Müzəffər” (pəhl. 𐭧𐭥𐭮𐭫𐭥𐭣𐭩 Husrō(y); həmçinin Xusrav Parvēz, خسرو پرویز Xosrov Parviz; 570, Ktesifon – 28 fevral 628, Ktesifon, Sasanilər dövləti) - Sasanilər imperiyasının 590-628-ci illərdə hakimiyyətdə olmuş sonuncu böyük şahı.^[1] O, IV Hörmüzün (579-590) oğlu, I Xosrovun (531-579) nəvəsidir. II Xosrov müsəlmanların Yaxın Şərqdə hakimiyyəti ələ keçirməsindən əvvəl uzun müddətli hakimiyyətdə olmuş sonuncu fars hökmdarıdır ki, onun ölümündən beş il sonra ərəblər bütün keçmiş Sasanilər imperiyası ərazisini ələ keçirmişlər. Hakimiyyətinin ilk dövrlərində taxtını itirən II Xosrov Bizansın köməyi ilə onu geri qaytarmış, bu hadisədən on il sonra isə Əhəmənilərin ənənəvi siyasətini davam etdirərək, Yaxın Şərqdəki zəngin Roma (Bizans) əyalətlərini işğal etməyə çalışmışdır; Onun hakimiyyətinin əsas hissəsi Bizansla müharibələr, Bəhram Çubin və Vistəhm kimi üsyançılarla mübarizədə keçmişdir.

Firdovsinin yazdığı “Şahnamə” və Nizami Gəncəvinin (1141-1209) yazdığı “Xosrov və Şirin” əsərlərində Xosrovun həyatının daha romantik olan uydurma versiyası işlənmişdir ki, bununla da Xosrov farsdilli ədəbiyyatın (sonradan həm də türkdilli ədəbiyyatın) əsas qəhrəmanlarından biri olmuşdur. “Xosrov və Şirin” əhvalatında sonradan Sasani məlaikəsi olmuş Şahzadə Şirin və II Xosrovun məhəbbət macərası, uzun mübarizə və çətinliklərdən sonra qovuşmaları təsvir edilmişdir.

1. ↑ James Howard-Johnston, "ḴOSROW II" Arxivləşdirilib 2013-05-17 at the Wayback Machine, Encyclopaedia Iranica, (March 15, 2010).